Wat is licht?
Daglicht
De grote variatie van daglicht, zowel overdag en door het jaar heen, draagt in grote mate bij aan het tot leven brengen van onze leefruimten en het stimuleren van onze zintuigen. Heel eenvoudig kunnen we binnenkomend daglicht beïnvloeden.
Onderstaand een paar voorbeelden;
• Als een tafel opgesteld wordt naast- of onder een raam, zal het binnenkomende daglicht reflecteren op het tafelblad en het licht verder de ruimte in brengen.
• Lichte raamdecoratie zal binnenkomend daglicht diffuus verspreiden waardoor een gelijkmatige overgang tussen de ramen en muren zal ontstaan.
• Met een jaloezie of shutter kun je het binnenkomende daglicht tot op zekere hoogte een andere sfeer geven. Een lichte houten jaloezie geeft het binnenkomende daglicht bijvoorbeeld een warmere en behaaglijkere gloed dan een blauwe of witte jaloezie.
• Door wanden rond het raam te verlichten zal het daglicht als “zachter” worden ervaren omdat het contrast verminderd zal worden.
Lichtbronnen
Lichtbronnen zijn er in diverse soorten, maten en uitvoeringen. Het is de kunst om een lichtbron te selecteren waarbij het voorgenomen doel gerealiseerd word.
De grootst opkomende markt zijn na de fluorescentielampen de LED-lichtbronnen. Halogeenlampen zijn echter onontbeerlijk omdat zij tot op heden de beste kunstmatige lichtbronnen zijn voor onze gezondheid. Ook de kleurweergave-index (CRI) van halogeenverlichting (CRI=Colour Rending Index) speelt bij lichtbronnen een bijzonder grote rol.
Zo kent een halogeenlamp een CRI van 100 waarbij de kleurechtheid bepaalt is op 100%, oftewel de kleurweergave van producten zoals de natuur ze heeft bepaalt. De reden hiervoor is dat deze lichtbron het zonnespectrum benaderd van “Infrarood tot Ultraviolet” en hierdoor de kleur van producten (fruit, groente, vlees etc. etc.) zo goed als mogelijk wordt weergegeven.
We zien dan ook vaak dat LED-lichtbronnen worden toegepast met een CRI van ca. 80 wat eigenlijk aangeeft dat ca. 20% uit ons lichtspectrum ontbreekt en hierdoor de kleurweergave- met beleving vaak negatiever wordt beïnvloedt.
Een ander aspect wat meespeelt bij o.a. LED-verlichting is dat het Infrarode spectrum ontbreekt waardoor het circadiaanse ritme verstoort wordt door te veel blauw en het slaaphormoon melatonine wordt onderdrukt. Gelukkig zijn er inmiddels verbeterde LED-lichtbronnen op de markt, zelfs met een CRI van boven de 90 waarbij het ideale spectrum van halogeenverlichting steeds meer word benaderd.
Verder maken we in het algemeen onderscheid in 2 soorten lichtbronnen. De zogenaamde “spreiders” en “richters” welke worden toegepast in armaturen voor basisverlichting, functionele verlichting en sfeerverlichting.
Lichtbehoefte
De behoefte naar licht neemt toe naarmate we ouder worden. Al vanaf een leeftijd van ca. 40-45 jaar vermindert ons gezichtsvermogen en is aanvullende verlichting gewenst om ons goed te voelen.
Een oplossing om deze behoefte te vervullen is om een ontwerp te maken waarbij het verlichtingsniveau geregeld kan worden. Is de wens aanwezig voor extra verlichting; dan kan de verlichting traploos omhoog geregeld worden en bij geen behoefte naar beneden bijgesteld.
Aandachtspunt hierbij is wel op te letten dat de contrastvorming tussen verschillende lichtbronnen in balans blijven en geen hinderlijke licht/donker verschijnselen ontstaan. Dit kan verholpen worden door een goede mix van “Algemene verlichting”, “Functie verlichting” en “Sfeer verlichting”.
Voorkom verblinding
Verblinding ontstaat wanneer het contrast te groot wordt tussen licht- en donker. Het oog kan zich niet snel genoeg herstellen van donker naar licht waardoor verblinding ontstaat.
Wanneer een donker vertrek verlicht wordt met één lichtbron zal ook verblinding ontstaan. In zo’n geval is het raadzaam om meerder lichtbronnen te plaatsen met een lager vermogen of het licht naar beneden te laten reflecteren waardoor niet in de hinderlijke lamp gekeken kan worden. Het is dus de kunst om altijd een zachte overgang te creëren tussen licht en donker.
Voorkom miskoop
Doordat er tegenwoordig veel aanbieders van led-producten zijn is het lastig om door de bomen het bos nog te zien.
Bovendien zit er een groot verschil in de kwaliteit van LED-armaturen en lichtbronnen. Het zou zonde zijn als u besluit om over te stappen op LED en dat na een paar jaar blijkt dat de lampen toch niet zo goed presteren als u had verwacht.